Radosław Ptaszyński – Stommizm. Biografia polityczna Stanisława Stommy
O tym, że kocham książki wiecie wszyscy. Ale oprócz czytania interesuję się również między innymi polityką i historią XX wieku. I właśnie te trzy moje pasje łączy najnowsze dzieło Radosława Ptaszyńskiego „Stommizm. Biografia polityczna Stanisława Stommy”.
Radosław Ptaszyński – politolog, socjolog, historyk; adiunkt w Instytucie Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Szczecińskiego. Podczas studiów w Instytucie Politologii i Europeistyki US badał stosunki polsko-ukraińskie. Studiując równolegle w Instytucie Socjologii US, zajął się zagadnieniami normy i dewiacji oraz zastosowaniem metody biograficznej. W 2009 r. w Instytucie Historii i Stosunków Międzynarodowych US obronił rozprawę doktorską „Wojskowy Sąd Rejonowy i Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Szczecinie w latach 1946–1955”. Sekretarz redakcji Polish Biographical Studies; członek zarządu Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział w Szczecinie; stypendysta Ośrodka Pamięć i Przyszłość we Wrocławiu; członek Polskiego Towarzystwa Studiów Żydowskich i Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej.
Stanisław Stomma urodził się 18 stycznia 1908 r. w Szacunach koło Kiejdan. Studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, następnie we Francji. Działacz „Odrodzenia”. Po wojnie zamieszkał w Krakowie. Od 1946 członek zespołów redakcyjnych „Znaku” (w latach 1946–53 redaktor naczelny) i „Tygodnika Powszechnego”. W latach 1947–50 i 1956–78 pracownik naukowy UJ. Po Październiku 1956 został posłem na sejm PRL (1957–76) (przewodniczący koła poselskiego „Znak”. W 1968 r. współautor interpelacji w sprawie represji wobec studentów. W 1976 r. jako jedyny nie głosował za zmianami w Konstytucji). W latach 1958–1964 prezes krakowskiego KIK; 1981–1985 przewodniczący Prymasowskiej Rady Społecznej. Wiosną 1989 uczestniczył po stronie opozycyjnej w obradach Okrągłego Stołu – w obradach plenarnych oraz w pracach zespołu ds. reform politycznych. W latach 1989–1991 senator. Odznaczony Orderem Orła Białego. Zmarł 21 lipca 2005 w Warszawie.
Książka składa się z dziewięciu rozdziałów, w których autor szczegółowo opisał najważniejsze wydarzenia z życia Stanisława Stommy. Pierwsze dwa poświęcone są dzieciństwu, młodości a także pierwszej aktywności politycznej „upartego Litwina”. W kolejnych częściach Radosław Ptaszyński przedstawia działalność Stommy, jako posła na sejm PRL. Jest to zdecydowanie najbardziej obszerna część tej biografii, ponieważ zajmuje blisko połowę książki. Autor doskonale zaprezentował postawę polityka w tamtym okresie. Pomimo tego, że działalność koła poselskiego „Znak” miała wtedy głównie symboliczne znaczenie, to zawsze starał się on postępować zgodnie ze swoimi zasadami, bardzo często na przekór nie tylko władzy, ale również kolegów z koła (np. symboliczne wstrzymanie się od głosu nad zmianami Konstytucji). Ostatnie rozdziały opisują walkę Stanisława o poprawę stosunków polsko-niemieckich, jego działalność w Prymasowskiej Radzie Społecznej, a także próbę odnalezienia się w politycznej rzeczywistości po 1989 roku (niestety niezbyt udaną, ponieważ Stomma był bardzo rozczarowany poziomem debaty publicznej).
Trzeba oddać Radosławowi Ptaszyńskiego, że wykonał kawał dobrej roboty. Ponad siedemset stron i bardzo obszerna bibliografia są dowodem ogromnej pracy, jaką musiał on włożyć w napisanie „Stommizm. Biografia polityczna Stanisława Stommy”. Muszę przyznać, że bardzo miło zaskoczyła mnie ta biografia, ponieważ nie spodziewałem się, że „uparty Litwin” odegrał aż tak znaczącą rolę w polskiej historii XX wieku. Jeżeli miałby doszukiwać się jakiś minusów tej książki, to trochę zabrakło mi rozwinięcia rozdziałów opisujących wydarzenia po 1989 roku, a także większej ilość zdjęć.
„Stommizm. Biografia polityczna Stanisława Stommy” to rewelacyjna lektura, która powinna być obowiązkową pozycją dla każdego miłośnika historii XX wieku. Nie powiem, że jest to łatwa w odbiorze książka, ponieważ jej czytanie wymaga koncentracji ze względu na dużą ilość dat i nazwisk. Ale bez wątpienia warto podjąć ten wysiłek i zgłębić historię życia chyba jednego z najbardziej niedocenianych polskich polityków, który był świadkiem wielu kluczowych wydarzeń dla naszego kraju. Gorąco polecam.
Za możliwość przeczytania książki serdecznie dziękuję autorowi, Panu Radosławowi Ptaszyńskiemu!
Moja ocena: 8/10
Czytaliście „Stommizm. Biografia polityczna Stanisława Stommy”? Lubicie czytać biografie polityków? Zapraszam do komentowania.