Relacje o pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w latach 1939–1945. Tom 3: Dystrykt lubelski Generalnego Gubernatorstwa – Sebastian Piątkowski
W ostatnim czasie lubię czytać książki z kategorii judaika. Tym razem sięgnąłem po publikację „Relacje o pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w latach 1939–1945. Tom 3: Dystrykt lubelski Generalnego Gubernatorstwa”, której autorem jest Sebastian Piątkowski.
Sebastian Piątkowski urodził się w 1970 roku. Ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, a w 1999 r. uzyskał na tej samej uczelni stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie historii najnowszej. W 2017 r. rada Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach nadała mu stopień doktora habilitowanego w dyscyplinie historia. Ponadto ukończył studia podyplomowe z zakresu samorządu terytorialnego i administracji rządowej. Pracował w Archiwum Państwowym w Radomiu (m.in. na stanowisku Kierownika Oddziału Informacji, Ewidencji i Udostępniania) oraz w Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. Obecnie pracuje w Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Był członkiem Radomskiego Towarzystwa Naukowego (w latach 2001–2007 prezesem), Polskiego Towarzystwa Historycznego oddział w Pionkach oraz Stowarzyszenia Archiwistów Polskich.
Publikacja składa się ze 148 źródeł. Są to protokoły z przesłuchań świadków, przeprowadzonych w czasie śledztwa prowadzonego przez prokuratora Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce Wacława Bielawskiego. Miało ono na celu ujawnienie jak największej liczby osób, które w czasie II wojny światowej pomagało Żydom. Wśród przesłuchiwanych są pomagający, członkowie ich rodzin i sąsiedzi, a także osoby, którym udzielano pomocy. Są to ludzie o różnym statusie społecznym i wykształceniu, od prostych rolników, po osoby zajmujące poważane stanowiska. W relacjach pojawiają się różne formy pomocy, od dostarczania jedzenia i załatwienia fałszywych dokumentów, aż po ukrywanie, które czasami trwało kilka dni, a nieraz kilka lat.
Każdy z protokołów w książce zajmuje maksymalnie jedną, dwie kartki, co powoduje, że z jednej strony czyta się ją bardzo szybko, ale jednocześnie, często aż prosi się, żeby te historie rozwinąć. Tym bardziej, że forma przesłuchań poniekąd zmusza do tego, że zdecydowana większość wspomnień napisana jest w bardzo podobnym stylu. Rozpoczynają się od informacji gdzie przesłuchiwany mieszkał w czasie wojny, następnie krótko opisany jest pobyt ukrywających się Żydów, z uwzględnieniem kiedy pomoc się rozpoczęła, gdzie byli ukrywani, kiedy wsparcie dobiegło końca i czy po zakończeniu wojny mieli oni ze sobą kontakt.
To, co rzuca się w oczy w czasie czytania tej lektury, to ogromna odwaga ukrywających. Każdy z nich miał świadomość, że w przypadku wykrycia przez Niemców obecności Żyda, śmierć groziła nie tylko całej ukrywającej rodzinie, ale nawet ludziom w całej wsi. Mimo to podejmowali to ryzyko i niekiedy przez kilka lat dawali schronienie. Warto też zaznaczyć, że robili to bezinteresownie. Chyba tylko w jednym przypadku, osoba przyznaje, że brała pieniądze, za które kupowała jedzenie dla ukrywanych. Cieszą sytuacje, gdy po zakończeniu wojny, Polacy utrzymywali kontakt, nie tylko z osobami, którym pomogli, ale nawet z ich dziećmi, który wtedy nie było nawet na świecie. Trzeba jednak uczciwie zauważyć, że w kilku przypadkach, Żydzi nigdy więcej już się nie odezwali.
„Relacje o pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w latach 1939–1945. Tom 3: Dystrykt lubelski Generalnego Gubernatorstwa” to dobra książka, którą polecam wszystkim czytelnikom, którzy interesują się tym tematem. Pomimo kilku wspomnianych minusów, warto po nią sięgnąć i uświadomić sobie, jak odważnymi ludźmi musieli być ci Polacy i zadać sobie pytanie, czy mnie byłoby stać na takie samo zachowanie.
Za możliwość przeczytania książki serdecznie dziękuję księgarni Tania Książka!
Koniecznie sprawdźcie też inne książki historyczne w Księgarni Tania Książka.
Moja ocena: 6/10
Czytaliście „Relacje o pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w latach 1939–1945. Tom 3: Dystrykt lubelski Generalnego Gubernatorstwa”? Czytaliście inne książki Sebastiana Piątkowskiego? Zapraszam do komentowania.